Vardan Harvanissian & Emre Gültekin , Adana

Afgelopen april was het precies honderd jaar geleden dat de Armeense genocide begon. De Armeense autoriteiten spreken van minstens 1,5 miljoen doden. Turkije zegt dat er 300.000 tot 500.000 slachtoffers vielen, onder wie ook Turken. De meeste historici houden een getal tussen de 800.000 en 1 miljoen doden aan. De Armeense genocide speelde zich af in de periode tussen 1915 en 1923. Tot op vandaag ligt deze kwestie bij zowel Armenen als Turken uiterst gevoelig. Beide volkeren hebben zo hun eigen visie op deze periode.

De muzikanten Vardan Harvanissian & Emre Gültekin schenken op hun album Adana o.a. aandacht aan genoemd thema. Gültekin is uit Turkije afkomstig, Harvanissian uit Armenië. Beiden ontdekten elkaar ruim tien jaar geleden als zielsverwanten in de muziek. Gültekin mag zich een meester op de saz noemen. Het betreft een snaarinstrument, familie van de luit. Harvanissian bespeelt virtuoos de duduk, een blaasinstrument. Op een aantal stukken neemt Vardan tevens de vocalen voor zijn rekening waarbij hij afwisselend in het Turks en Armeens zingt. Men laat zich op het album verder ondersteunen door Joris Vanvinckenroye (contrabas) en Simon Leleux (percussie).

Het album bestaat uit zelfgeschreven werk gebaseerd op volksmelodieën en gedichten. Verder brengt men traditionele stukken. Titelstuk Adana is een pijnlijke klaagzang voor de tot op de grond gelijk gemaakte stad. Het is een symbolische stad in Turkije waar beide volken naast elkaar leefden totdat de Armeense bevolking uitgeroeid werd. Al wat rest is nostalgie, weemoed en de droom van een ander Adana, een stad waar Turken en Armeniërs in harmonie samenleven. De stad Mamiki wordt in een zelfgeschreven stuk geportretteerd. Het is de oudste benaming van de stad Tunceli en de geboorteplaats van Gültekins vader. Tijdens de zuivering van 1938 heette de stad nog Kalan en bevond zich tijdens het Ottomaanse Rijk in een Armeense provincie. Journalist Hrant Dink werd in 2007 om het leven gebracht. Hij was een controversiële Turkse journalist van Armeense afkomst. Hij bracht onder het synoniem Cutak (“viool” in het Armeens) de Armeense tragedie onder de aandacht. Het album Adana is aan hem opgedragen. Met Hrant Dink brengen Harvanissian & Gültekin een schitterende hommage aan het leven en werk van de man. Het is wat mij betreft een van de hoogtepunten van het album.

Naast gewichtige zaken hebben beiden tevens aandacht voor minder zware thema’s. Zo wordt in Lusnak Gisher verhaald over een in het maanlicht dwalende slapeloze. De door liefde bedwelmde man wordt door omstanders voor een leegloper aangezien. Binnen Sevdali Gunler mijmeren beiden over de dagen van verliefdheid. Waar zijn de dagen van opperst geluk gebleven? In openingsnummer Galissem Durad belooft de schrijver van het stuk zijn geliefde lief te hebben tot hij zijn laatste adem uitblaast.

Met Adana demonstreren Harvanissian & Gültekin op het eerste gezamenlijke werkstuk dat verschillende culturen elkaar in harmonie kunnen vinden. Het virtuoze en van warme weemoed doortrokken album ontdekt de grenzen van het mogelijke juist door zich er een stukje overheen te wagen, in het schijnbaar onmogelijke.

Hans Jansen

Releasedatum 20 april 2015 Muziek Publique